مکانیزم موتورهای ساعت

Watch Movement Mechanism

موتور ساعت  Movements

نیروی جنبشی Movement بخشی است که باعث می­شود عقربه ­های ساعت حرکت کنند. اکثر کارخانه­ ها­ی ساعت ­سازی کل موتور یا قطعات موتور را از کارخانه ­های دیگر خریداری می­ کنند. تعدادی کارخانه نیز هستند که صلاحیت و قابلیت تولید موتورهای ساعت را بدون نیاز به خرید قطعه ­ای از واسطه­ ها دارند. ساعت­ هایی که این تولید کننده ها می سازند، گران تر و تقاضا برای آن ها به خاطر انحصاری بودن شان بیشتر است. هر کدام از موتورهای تولید شده در صنعت ساعت دارای شاخص های منحصر بفردی هستند که با شماره ویژه مشخصی می گردند که آن را کالیبر Caliber نامیده و بروی بدنه موتورها حک می گردند.

موتورهای ساعت بر دو دسته کلی تقسیم می شوند:

۱) موتورهای مکانیکی

۲) موتورهای کوارتز

موتورهای ساعت

موتورهای کوک دستی Manual و کوک اتوماتیک Automatic هر دو موتورهای مکانیکی هستند. آن ها از قطعات مکانیکی مثل چرخ دنده و فنر تشکیل شده اند. موتورهای کوارتز و اُتو کوارتز به یک اتصال الکتریکی و باتری نیاز دارند. اما ممکن است قطعات مکانیکی را نیز شامل­ شوند.

ساعت­های مکانیکی خیلی گرانتر از ساعت­هایی هستند که با باتری کار می­کنند ، زیرا به نیرویی متخصص تر برای ساخت آن ها نیاز است. اگر چه که ساعت باتری­ دار دقیق­ تر کار می ­کند ، اما اکثر کلکسیونر ها و مجموعه ­داران موتورهای دستی و اتوماتیک را به خاطر نمایش تقریباً ۶۰۰ سال تخصص و ساخت دست بودن ترجیح می­دهند.

 

۱) موتور مکانیکی کوکی Manual Hand Wind

موتور کوکی ، قدیمی ­ترین نوع ساعت می­باشد که تاریخ رواج آن ها به قرن ۱۶ میلادی باز می­ گردد.

این نوع موتورها نیاز به کوک روزانه یا در فواصل چند روز یا هفتگی به صورت دستی دارند تا بتوانند فعالیت خود را انجام بدهند. موتورهای کوکی سنتی­ ترین موتور استفاده شده در اکثر مدل­ های ساعت شامل ساعت ­های گران و کلکسیونی می­ باشند.

زمانی که کوک این نوع ساعت ها را انجام می ­دهیم باید تا زمانی که حس می­ کنیم دسته کوک آن ساعت ، به سختی می چرخد ، این کار را انجام دهیم. توجه داشته باشید که اگر بیشتر از حد پیش برویم ممکن است به موتور ساعت نیز آسیب وارد شود.ر

قطعات ساعت کوکی 

دسته کوک (سردسته) یا تاج CROWN – Hand Wheel

تاج یا دسته کوک دگمه ای است که در کنار ساعت قرار دارد و از آن برای تنظیم زمان و تاریخ، ایجاد حرکت، شروع کار ساعت و شارژ اولیه استفاده می­ گردد.

قوطی فنر  Spring Barrel

مرکز اصلی ذخیره انرژی لازم برای حرکت موتور است. انرژی که از طریق چرخاندن سردسته ایجاد می­شود به قوطی فنر منتقل می­ گردد و انرژی را از طریق فشردن فنر در درون خود ذخیره می­کند.

چرخ دنگ  Escapement

چرخ دنگ، همچون یک تنظیم کننده و کُنترلر عمل می­کند، انرژی ایجاد شده توسط قوطی فنر را از طریق چرخ دنده دریافت می ­کند و آن را به صورت مساوی به قطعات دیگر می ­فرستد.

چرخ دنده  Pinion Wheel Gear

چرخ دنده ها، انرژی ذخیره شده در قوطی فنر را از طریق تعدادی چرخ­ دنده کوچک­ تر به چرخ دنگ منتقل می ­کند.

بالانسیه یا رقاصک  Balance Spring / Staff

بالانسیه قلب موتور می­باشد و انرژی برای حرکت را از طریق چرخ دنگ دریافت می­ کند. بالانسیه ضربان یا نوسان  را در یک حالت دَوَرانی بین ۵ تا ۱۰ بار در ثانیه ایجاد می­ کند. یک ساعت ­ساز می­ تواند تنظیم کند که رقاصک تندتر یا آرام ­تر نوسان ایجاد کند که در نتیجه باعث می ­شود ساعت تندتر یا آرام­ تر کار کند.

محرک های عقربه  Train Wheels

سری دیگری از چرخ­ دنده ­ها که انرژی ارسال شده را از طریق بالانسیه یا رقاصک به عقربه ­های ساعت ارسال می­ کنند و باعث حرکت آن­ ها می­ ­شوند.

جواهرات / سنگ Jewel Bearing

یاقوت های مصنوعی در مسیرهای پر اصطکاک قرار می­گیرند. برای مثال در دو طرف یک چرخ­ دنده که مدام در حرکت است (در صورت استفاده از فلزاتی مانند استیل، بسرعت دچار خوردگی و استهالک می گردند) به عنوان کاهنده اصطکاک استفاده می ­شوند. همچنین کارکرد و دقت ساعت را نیز بهبود می بخشد.

ساعت­های کوکی چگونه کار می­کنند؟

۱- چرخاندن دسته کوک که باعث چرخیده شدن فنر و در نتیجه ذخیره انرژی می ­­شود.

۲- چرخ دنده­ هایی که انرژی را به چرخ دنگ منتقل می ­کنند.

۳- چرخ دنگ انرژی دریافت شده را به صورت مساوی به بالانسیه می­ فرستد.

۴- چرخ بالانسیه این انرژی دریافت شده را برای ایجاد نوسان در یک بازه­ ی ثابت استفاده می ­کند.

۵- تعداد مشخصی از نوسانات که ایجاد می­ شوند باعث می شود محرک های عقربه، انرژی را به عقربه ها منتقل کنند.

 

۲) موتور مکانیکی اتوماتیک Mechanical Automatic

موتور اتوماتیک ساعت، موتور مکانیکی ای است که در اوایل قرن بیستم میلادی ابداع شد. این ساعت زمانی که به دست بسته می­ شود با حرکت دست شروع به کار کرده و شما را از کوک دستی بی نیاز می­ کند. اما اگر مدت زمانی ساعت به دست بسته نشود، نیاز به کوک مجدد وجود خواهد داشت.

اجزای موتورهای کوکی با موتورهای اتوماتیک یکسان هستند و تنها تفاوت آن ها از لحاظ اجزای موتور در قطعه ای به نام لنگر یا گشتاور است.

لنگر یا گشتاور  Pendulum

جسم نیم دایره فلزی که به موتور وصل می ­باشد و می ­تواند به صورت آزادانه ۳۶۰ درجه بچرخد. لنگر به وسیله ­ی تعدادی چرخ­دنده به قوطی فنر متصل می­ باشد و زمانی که آن می­چرخد قوطی فنر شروع به ذخیره انرژی در درون خود می نماید. لنگر از یک کلاچ ( کمان استاپ ) استفاده می­ کند که باعث می ­شود زمانی که قوطی فنر به طور کامل شارژ شد ، رها شود و به موتور آسیب نرسد.

ساعت های اتوماتیک چگونه کار می­کنند؟

۱- حرکت دست لنگر ساعت را به حرکت درمی ­آورد که باعث چرخاندن قوطی فنر می ­شود. چرخاندن سردسته نیز قوطی فنر را به چرخش وا می دارد.

۲- چرخ­دنده ها­ انرژی را  به چرخ دنگ منتقل می ­کنند.

۳- چرخ دنگ انرژی دریافت شده را به صورت مساوی به بالانسیه می ­فرستد.

۴- چرخ بالانسیه این انرژی دریافت شده را برای ایجاد نوسان در یک بازه ­ی ثابت استفاده می­ کند.

۵- تعداد مشخصی از نوسانات که ایجاد می ­شوند باعث می شود محرک های عقربه ، انرژی را به عقربه ها منتقل کنند.

۶- عقربه­ ها حرکت می­ کنند.

۳) موتور کوارتز  Quartz Movement

ساعت کوارتز از باتری به عنوان منبع انرژی استفاده می­ کند و نیازی به کوک شدن، مانند ساعت­ های مکانیکی ندارد. این نوع موتور دقیق­ ترین نوع موتور است که اکنون تولید می­ شود.

باتری Battery

همانند قوطی فنر در ساعت­ های مکانیکی منبع انرژی برای ساعت است. معمولاً باتری ­ها در ساعت ­های کواتز بین ۱۲ تا ۲۴ ماه کار می ­کنند و تا آن زمان نیازی به تعویض ندارند. این موضوع را نیز نباید فراموش کرد که باتری ساعت را به محض اینکه از کار افتاد ، باید تعویض نمود تا از نفوذ اسید به داخل موتور و تخریب جلوگیری شود.

مدار یک ­پارچه Circuit

مدار یک­پارچه وظیفه انتقال الکتریسیته را بین قطعات تعیین شده ­ی ساعت­ های کوارتز را بر عهده دارد.

کریستال کوارتز Quartz Crystal

عملکردی همانند چرخ تعادل در ساعت­های مکانیکی را داراست. مدار یک ­پارچه الکتریسته را از باتری به کریستال کوارتز در یک جریان مدون انتقال می­دهد. کوارتز زمانی که الکتریسته در آن جریان پیدا کند شروع به لرزیدن می­ کند و ولتاژ ایجاد می­ شود.

موتور مرحله ای Detente

جریان الکتریسته را به انرژی مکانیکی تبدیل می ­کند.

محرک عقربه Train Bridge

این موضوع مانند ساعت های مکانیکی است.

نشانگر میزان نیروی باتری End Of Lift (EOL)

برخی از ساعت  های کوارتز این قابلیت را دارند که در زمانی که ولتاژ عبوری کم شود آن را تشخیص می دهند. مدار این ساعت ها ثانیه شمار را به صورت نامنظم به جلو می برد تا به صاحب ساعت اطلاع دهد که زمان تعویض باتری ساعت  فرا رسیده است. نصب باتری جدید باعث میشود که ثانیه شمار به صورت عادی به عملکرد خود ادامه دهد.

ساعت های کوارتز چگونه کار می کنند؟ 

۱- الکتریسته  باتری کوارتز از طریق مدار یک­پارچه انتقال می­ یابد.

۲- الکتریسته باعث می­ شود که کریستال کوارتز  ۳۲.۷۶۸ بار در ثانیه به لرزش دربیاید.

۳- این انرژی­ های ایجاد شده از طریق مدارهای یک­پارچه به موتور مرحله ای منتقل می­ شوند.

۴- موتور مرحله ای تمام ۳۲.۷۶۸ ضربان را به محرک عقربه می ­فرستد.

۵- محرک عقربه ها ، عقربه ­های ساعت را به جلو می ­برد.

 

موتورهای مکانیکی تفاوت بسیار ی با موتورهای کوارتز دارند، هر کدام نکات مثبت و نقاط ضعف خود را داشته  و می توانند جزو ساعت های مچی مورد علاقه شما بوده ویا از کلکسیون شما حذف شوند.

برای مقایسه مقاله مکانیزم نیروی جنبشی ساعت های مچی را مطالعه فرمائید.

 

 

 

 

 

 

فروشگاه ساعت ایراتک